साहित्य

गीत यस्तो होस् कि गीतका हरेक शब्दभित्र हज्जारौं -हजार आकाशहरू अटाऊन् । थुप्रो सगरमाथा गाँसेरमात्र यसको गहिराईसम्म गोटा लाउन सकियोस् । पहरा शब्द-शब्दमा रसाओस् । ढुंगाले हर-हरफमा गुलाफ फुलाओस् । यस्तो कुमारी शब्द होस् – कसैले नलेखेको । यस्तो नव-शब्द होस् – कसैले नबोलेको । समग्रमा यस्तो मिठो गीत लेखूँ कि निष्ठुरीहरूले जिवनभरी ललिपप भनेर…

न त रातले उहाँलाई पिरोल्यो न त कुनै दिनले। न त पैसाको मात लाग्यो न त हरायो ऋणले।। न त भोकले सतायो न त रोगले नै सारो गलायो। आफ्ना सन्तानका सुन्दर सपनाले सबै भुलायो।। मुश्किल समय एक्लै सहँदै आधा जिन्दगी टर्यो। रोएको कसैले नदेखुन् भनी आँसु आँखैमा सुक्यो।। हाम्रो खुसीको लागि पिरलाई मुस्कानले छिपाउनुभो। आफु…

अचेल साना मान्छे भेटिँदैनन् सडकाँ। जताततै ठुला मान्छेको भिड । कता गए सानाहरू ? जन्तवीकाे प्रश्नपछि सनमले आँखा डुलाए वरिपरि । मान्छेहरू सडकभरि काम गरिरहेका थिए । सामान ओसारपसार , खेतबारीमा तरकारी गाेडमेल, कति त सरसफाइमा व्यस्त । तिनैलाई देखाउँदै- ऊ देखिनौ ? काममा जाेतिँदै गरेका। ती सबै साना त हुन् । मन लगाएर सनमकाे…

कथा  अचेल छाेराछाेरीसँग गफ गर्न नसकिने भाे ! बिहानी डुलाइमा निस्केका विनाेदले भने । किन र विनाेदजी के पर्‍याे त्यस्तो ? विवेकले साेधे।  हेर्नु न प्रविधिले के-के सिकायाे के-के ! उनीहरूकाे हात-हातै संसारका सूचनाहरू । आफूले भने मेलाे-मेसाे नपाइने । हाे नि चलाई खेलाई गर्छन् उनीहरू । हामीले जानिंदैन। अष्टावक्रले गर्भमै पुराण सुनेझैं उनीहरू सामाजिक…

दियो, पाला, टुकी, पानस र लाल्टिन पछि को जिबासेष इन्धनलाई प्रकाश ऊर्जा मा रूपान्तरण गर्ने तत्कालिन समयको एक अत्याधुनिक उपकरण मैन्टोल यानेकी पेट्रोमेक्स र यसको प्रयोग तत्कालिन समाजको एक प्रतिबिम्ब हो। लालटिन/ मैन्टोल सँस्कृतिले नेपालको आधुनिक इतिहाँस को एक महत्वपूर्ण कालखण्डको प्रतिबिम्बित गर्दछ।वर्तमानमा नेपालको धेरै गाउँ- बस्तीमा विद्युतको विकास, बृद्धि र विकास सँगै मट्टितेल जन्य…